Powodzenie terapii logopedycznej uzależnione jest od wielu czynników. Najczęściej dzieci, które uczestniczą w terapii podczas zajęć są zdeterminowane i aktywne. Dlatego ważne jest, aby ćwiczyć również w sytuacjach codziennych w domu.
1.Ćwiczenia motoryki aparatu artykulacyjnego (jama gardłowa, ustna, nosowa).
Ten rodzaj ćwiczeń rodzice mogą wykonywać z dziećmi w domu najczęściej bez dodatkowych pomocy i materiałów. Na tym etapie terapia polega np. na ćwiczeniach warg, języka, buzi.
2. Ćwiczenia słuchu fonematycznego. Jest to zdolność rozróżniania fonemów, czyli dźwięków mowy ludzkiej. Ten rodzaj ćwiczeń z powodzeniem może być prowadzony
w domu, jako dobra i kreatywna zabawa z dzieckiem. Do tej grupy możemy zaliczyć zabawy w rozpoznawanie dźwięków, naśladownictwo, rymowanki.
Poniższe etapy i ćwiczenia najlepiej prowadzić według wskazań logopedy!!! Ważna jest systematyczność i dokładność. Na tym etapie należy zwracać dziecku uwagę na poprawną wymowę i ćwiczyć ją w codziennych sytuacjach. Jednak należy pamiętać, że dziecko dopiero się uczy i nie można
3. Wywołanie głoski
Najlepiej, aby ten etap przeprowadzony był przez logopedę, który zwróci uwagę na poprawność wymawianej głoski.
4. Wprowadzenie głosek do sylaby.
Np. głoska sz- sza, szo, sze
5. Wprowadzenie głosek do nagłosu wyrazów .
Np. szalik , szatnia , szabla, szok, szopa
6. Wprowadzenie głosek do śródgłosu i wygłosu wyrazów .
Np. maszyna, puszka, mysz, kapelusz
7. Utrwalenie ćwiczonych głosek w mowie kontrolowanej, wyrazach i zdaniach oraz w mowie spontanicznej.
8. Wprowadzenie następnej głoski lub pozostałych głosek zaburzonego szeregu.
Ten etap przebiega tak samo, jak opisane wyżej punkty
9.Wprowadzenie różnicowania ćwiczonych głosek między wyrazami.
Np. smutny Szymon, szkoła Sabiny, szeroka rzeka, czapka Szczepana
10.Wprowadzenie ćwiczonych głosek do zdań, wierszy, tekstów logopedycznych.
11. Utrwalanie głosek ćwiczonego szeregu (np. szumiącego) w zdaniach, wierszach, tekstach czytanych i mowie spontanicznej.
Powodzenie terapii logopedycznej uzależnione jest od wielu czynników. Najczęściej dzieci, które uczestniczą w terapii podczas zajęć są zdeterminowane i aktywne. Dlatego ważne jest, aby ćwiczyć również w sytuacjach codziennych w domu. (A.Ś)
Ćwiczenia słuchu fonematycznego
Zaburzenia słuchu fonematycznego utrudniają rozumienie mowy, są przyczyną wadliwej wymowy fonemów, co uwidacznia się w czytaniu i pisaniu. Przy niedokształceniu słuchu fonemowego dziecko może:
nie rozróżniać głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, ustnych i nosowych, zamieniać syczące na szumiące (s - sz),
mieć problemy ze zrozumieniem poleceń słownych,
zniekształcać wyrazy pisząc z pamięci lub ze słuchu,
spotkać się z trudnościami podczas czytania całych wyrazów, a następnie zdań mieć problemy z nauką wierszy czy języka obcego.
Dzieci uczą się rozpoznawać dźwięki w sposób naturalny, reagują na głosy najbliższych członków rodziny, oraz rozpoznają ton głosu i wyrażane w ten sposób emocje. Dziecku
w drugim roku życia wiele przyjemności sprawiają zabawy w naśladownictwo. Zachęcajmy je, więc często do zabaw w naśladowanie głosów wydawanych przez zwierzęta, czy pojazdy (samochód, pociąg, karetka). Ta prosta zabawa pomaga w kształtowaniu słuchu fonematycznego.
W przypadku braku wzorców słuchowych głosek, ćwiczenia rozpoczyna się od najłatwiejszych do rozróżnienia fonemów (kontrastowych) jak a - p., u - m. Dziecko musi wielokrotnie usłyszeć dźwięk, którego nie umie zidentyfikować. Małe dzieci uczymy rozróżniać dźwięki wydawane przez pojazdy, zwierzęta, stukot butów, skrzypnięcie drzwi, posługujemy się obrazkami. Następnie dzieci próbują naśladować słyszane głosy oraz rozpoznawać i różnicować dźwięki z otoczenia np. instrumentu. Ćwiczenia słuchowe
w odróżnianiu dwóch głosek należy powtarzać aż do momentu, gdy dziecko nie będzie miało żadnych trudności w ich rozpoznawaniu. Wtedy wprowadzamy sylaby, a potem wyraz. Po upewnieniu się, że potrafi już rozróżnić oba dźwięki w sylabach i wyrazach powtarzamy je. Ćwiczenia te mogą odbywać się poprzez różnicowanie dźwięków mowy przez powtarzanie głosek, określanie ich położenia w wyrazie, wymyślanie wyrazów na określoną głoskę, szukanie do nich rymu.
Do przeprowadzenia z dzieckiem ćwiczeń słuchu fonematycznego nie trzeba stwarzać specjalnej sytuacji, można do tego wykorzystać wiele popularnych zabaw, w które rodzice bawią się swoimi dziećmi na co dzień.
Na początek może to być prosta zabawa w słuchanie dźwięków. Do wytwarzania tych dźwięków możemy użyć np. naczyń kuchennych, szklanek, drewna, odgłosów naturalnych. Inną formą tej zabawy dla dzieci, które znają instrumenty muzyczne, może być rozpoznawanie instrumentów po dźwięku lub rozpoznawanie innych osób po głosie.
Wiele ciekawych zabaw słuchowych można przeprowadzić podczas spaceru, można najpierw różnicować różne dźwięki spotykane np. w parku (szelest suchych liści, wiejący wiatr, a zimą skrzypiący śnieg itd.), a potem je naśladować.
Do ćwiczeń rozwijających słuch fonematyczny należą również ćwiczenia rytmizujące polegają one na odtwarzaniu usłyszanego rytmu. Można go wyklaskać, wytupać, ale można również odtworzyć za pomocą rysowania znaków graficznych. Można do tego wykorzystać klocki, foremki, zabawki, guziki itp.
Ze starszymi dziećmi można przeprowadzać już ćwiczenia, które przygotują je do nauki czytania i pisania. Będą to już ćwiczenia polegające na analizie i syntezie wyrazów.
wyróżnianie wyrazów w zdaniu,
wyróżnianie sylab w wyrazie, najlepiej za pomocą klaskania (jedna sylaba- jedno klaśnięcie), oprócz tego można bawić się w kończenie wyrazów, podajemy pierwszą sylabę, np. ko-, a dziecko dodaje - ło (koło).
wymyślanie rymujących się wyrazów.
układanie kilku wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego (a, po, las, okno, lalka)
rysowanie przedmiotów zaczynających się (kończących, lub mających w środku) na daną głoskę.
dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską (koza- kosa, mama- dama, tata- data, pije- bije, Ala- Ola).
podkreślanie kolorową kredką wyrazów, które "syczą", a niebieską, tych, które "szumią" (sok, puszka, szachy, postój, proszek, ser).
Do ciekawych zabaw należą zabawy w wymyślanie ciągu wyrazów na daną literę, np. wszyscy wymyślają wyrazy na literę "m". Inną formą tej zabawy jest wyszukiwanie wyrazu, który zaczyna się na ostatnią literę poprzedniego wyrazu (mama - Adam - mak - kos- samochód - dom).
(na podstawie materiałów ze strony: E. Woźnica www.dziecirosna.pl)
logopeda mgr A.Śliwka
