Zbiór pytań i odpowiedzi, na które najczęściej odpowiada logopeda
1. Przyczyny wady wymowy
Przyczyny wad wymowy mogą być bardzo różne i jest ich wiele. Do najczęstszych przyczyn wywołujących zaburzenia mowy możemy zaliczyć:
- nieprawidłowości w budowie narządów artykulacyjnych;
- niska sprawność narządów artykulacyjnych w szczególności brak pionizacji języka;
- zaburzenia słuchu;
- anomalie w uzębieniu i zgryzie;
- czynniki środowiskowe np. zbyt infantylna mowa rodziców, dwujęzyczność;
- brak koordynacji między pracą więzadeł głosowych, a pracą narządów artykulacyjnych;
- uszkodzenia układu nerwowego np. mowa dzieci niepełnosprawnych intelektualnie.
2. Czy z wady wymowy można wyrosnąć?
Niestety nie! Oczywiście istnieją pewne opóźnienia, które pod wpływem opiekunów, przedszkola, szkoły lub otoczenia bardzo szybko mogą zostać unormowane. Tutaj potrzebna jest wiedza na temat rozwoju mowy dziecka. Na tej podstawie można stwierdzić, co jest charakterystyczne dla danego okresu rozwoju, a co jest sygnałem do pojęcia terapii logopedycznej. Wada wymowy jest taką nieprawidłowością, której występowania nie można uzasadnić wiekiem lub innymi czynnikami.
W momencie rozpoczęcia nauki szkolnej rozwój mowy dziecka powinien być zakończony, zatem nie mogą występować żadne zaburzenia artykulacji. Błędem jest myślenie, że dziecko 5-letnie ma jeszcze czas na wymowę głosek sz, rz, cz, dż, a 6-letnie nie musi wypowiadać r. Wady wymowy w znacznym stopniu mogą utrudniać naukę czytania i pisania.
3. Jak długo trwać będzie terapia logopedyczna?
Czas trwania terapii jest sprawą indywidualną. Może ona trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Na to pytanie nie da się nigdy odpowiedzieć jednoznacznie i wskazać dokładny termin lub czas trwania terapii logopedycznej.
Na czas terapii ma wpływ kilka czynników:
- rodzaj wady wymowy;
- sprawność aparatu artykulacyjnego;
- częstotliwość spotkań w gabinecie logopedycznym;
- współpraca z innymi specjalistami np. audiolog, ortodonta;
- wiek i zaangażowanie dziecka;
- systematyczna praca rodziców z dzieckiem w domu i przestrzeganie zaleceń!!!
Należy pamiętać o tym, że wywołanie danej głoski może pójść szybko i sprawnie. Dużo trudniejszym i wymagającym czasu jest etap utrwalania prawidłowej wymowy.
Terapia zostaje zakończona w momencie, kiedy dziecko prawidłowo wymawia głoski
w mowie spontanicznej lub gdy logopeda przekaże wskazania do pracy w domu wiedząc, że przyniesie to pożądany efekt.
4. Czy dziecko musi chodzić na terapię do logopedy w szkole?
Nie! Rodzice wyrażają zgodę na udział dziecka w terapii. W każdej chwili mogą dziecko „wypisać” z tych zajęć. Z terapii logopedycznej można bezpłatnie skorzystać w:
- Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej na terenie miasta zamieszkania,
- Przychodniach z kontraktem NFZ (potrzebne skierowanie).
Istnieje również możliwość odpłatnej terapii w:
- prywatnych gabinetach logopedycznych, prywatnych przychodniach i poradniach.
5. Co to jest wędzidełko podjęzykowe i czy zawsze trzeba je podcinać?
Wędzidełko zbudowane jest z tkanek miękkich pokrytych błoną śluzową. Można je zauważyć, gdy unosimy język do góry. Aby sprawdzić, czy jego długość jest odpowiednia można poprosić dziecko, by uniosło język, przy szeroko otwartej buzi, do górnych zębów. Jeżeli jest zbyt krótkie utrudnia lub wręcz uniemożliwia wypowiadanie głosek: sz, rz, cz, dż, l, r. Warto zauważyć, że u niektórych dzieci powyższe głoski można wywołać nawet
z krótkim wędzidełkiem, jednak proces ich utrwalania może trwać w nieskończoność.
Wędzidełko można rozciągnąć dzięki masażom i intensywnym ćwiczeniom, od nich należy rozpocząć. Dopiero, kiedy ćwiczenia nie przyniosą efektów można wykonać podcięcie. Decyduje o tym lekarz. Samo podcięcie nie usprawnia języka, stwarza tylko możliwości jego pionizacji. Wkrótce po zabiegu należy wznowić ćwiczenia.
6. Dlaczego głoska "r" jest tak trudna do wymówienia?
Zespół ruchów artykulacyjnych, charakteryzujących te głoskę, jest złożony ze względu na konieczność powstania wibracji na końcu języka i odpowiedniego tempa tego ruchu. Jeżeli nie ma przeszkód anatomicznych, (np. skrócenie wędzidełka), to najczęściej skutek przynosi usprawnienie pracy języka, a zwłaszcza „gimnastyka” jego czubka.
7. Czy wada wymowy jest dziedziczna?
Spotyka się występowanie takiej samej wady wymowy u rodziców i dzieci, rodzeństwa. Nie jest to jednak dowód na dziedziczenie wady, lecz przejaw nawykowego uczenia.
8. Jak powinny wyglądać ćwiczenia w domu i czy należy ćwiczyć?
Ćwiczenia powinny być prowadzone systematycznie i codziennie. Marne efekty przynoszą ćwiczenia raz w tygodniu/miesiącu w drodze do logopedy. Wskazane jest ćwiczenie codzienne około 10-15 minut. Logopeda w gabinecie wywołuje poprawne brzmienia głosek, zaś rodzice utrwalają osiągnięte efekty w domu. Systematyczne ćwiczenia z rodzicami
w domu bardzo przyspieszają przebieg terapii logopedycznej.
9. Czy wymiana uzębienia mlecznego może mieć wpływ na opóźnienia w wymowie dziecka?
Zasadniczo okres wypadania zębów, nie ma istotnego wpływu, na jakość realizowanych głosek. Czasem głoski: s,z,c,dz,sz,ż,cz,dż mogą brzmieć inaczej, ponieważ zmieniają się warunki anatomiczne w jamie ustnej, ale jest to okres przejściowy. Warto jednak pamiętać, że jeśli dziecko wymawiało jakąkolwiek głoskę np. wsuwając język między ząbki, czyli nieprawidłowo, w tym okresie język będzie widoczny na zewnątrz jamy ustnej jeszcze bardziej. Jest to zjawisko niekorzystne.
A. Ś
/www.logopeda.org/
